ภาคผนวก ค

ตัวอย่างการจัดการคุณภาพสถิติของประเทศแคนาดา ออสเตรเลีย และเกาหลี

 

สำนักงานสถิติแคนาดา (Statistics Canada) 

สำนักงานสถิติแคนาดาได้ให้คำนิยามของคุณภาพข้อมูลสถิติไว้ว่า “เหมาะสมกับการนำไปใช้ (Fitness for Use)” โดยหลักพื้นฐานของการจัดการคุณภาพข้อมูลสถิติของประเทศแคนาดา เป็นแนวคิด ปรัชญา หรือกฎเกณฑ์ที่กำหนดขึ้นเพื่อเป็นพื้นฐานสำหรับใช้เป็นแนวทางปฏิบัติขององค์กร โดยพัฒนาจากหลักการจัดการคุณภาพของ ISO 9000 ปรับมาจากหลักการจัดการคุณภาพแบบองค์รวม (Total Quality Management: TQM) กล่าวคือ ดำเนินการเพื่อวัตถุประสงค์ด้านคุณภาพตามที่สามารถแสดงในลักษณะต่าง ๆ ดังนี้

1) การมุ่งเน้นที่ผู้ใช้ข้อมูล (Customer Focus)
2) ความเป็นผู้นำและการรักษาวัตถุประสงค์ให้แน่วแน่ (Leadership and Constancy of Purpose) 
3) การมีส่วนร่วมของบุคลากรทุกระดับ (Involvement of People)
4) การดำเนินงานอย่างเป็นกระบวนการ (Process Approach) เพื่อที่จะทำให้การจัดการกิจกรรมและทรัพยากรต่าง ๆ เกิดความมีประสิทธิภาพ
5) การจัดการอย่างเป็นระบบ (Systems Approach to Management) เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล
6) การปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง (Continual improvement)
7) การใช้ข้อเท็จจริงเป็นแนวทางในการตัดสินใจ (Factual approach)
8) ความสัมพันธ์กับผู้ให้ข้อมูลเพื่อผลประโยชน์ร่วมกัน (Mutually beneficial supplier relationships)

 

นอกจากนี้  สถิติแคนาดายึดหลักที่ว่า ผู้บริหารและเจ้าหน้าที่ทุกคนของสถิติแคนาดาล้วนแต่ต้องมีบทบาทในการรับรองคุณภาพ  ตั้งแต่เจ้าหน้าที่ที่ปฎิบัติงานประจำด้านการผลิตจนถึงผู้บริหารระดับสูงสุด เนื่องจากเชื่อมั่นในทฤษฎีของ Deming (1982) ที่ว่า “คุณภาพไม่ใช่สิ่งที่สามารถตรวจสอบได้ในกระบวนการต่าง ๆ แต่เป็นสิ่งที่ต้องหลอมรวมกับกระบวนการตั้งแต่ต้น” ดังนั้น การปฏิบัติงานด้านทรัพยากรบุคคลของสถิติแคนาดาจึงสะท้อนให้เห็นว่า คุณภาพเป็นหน้าที่ของทุกคน และขั้นตอนทุกอย่างตั้งแต่การคัดเลือกบุคลากร จนถึงการอบรมและการพัฒนาบุคลากรจะมุ่งเน้นถึงความรู้ความสามารถและความเข้าใจว่าอะไรเป็นส่วนประกอบของข้อมูลสถิติที่มีคุณภาพ

 

แนวทางและกรอบการจัดการคุณภาพของหน่วยงานสถิติ

สำนักงานสถิติแคนาดามีเป้าหมายว่า ข้อมูลที่ผลิตได้ต้องสะท้อนให้เห็นสภาพเศรษฐกิจสังคม และสิ่งแวดล้อมของแคนาดาที่สม่ำเสมอและสามารถรวม/วิเคราะห์ร่วมกับข้อมูลอื่นได้ (Coherence) และข้อมูลต่าง ๆ สามารถนำมาวิเคราะห์ร่วมกันและร่วมกับข้อมูลอื่นจากแหล่งต่าง ๆ ในการบรรลุวัตถุประสงค์นี้ หน่วยงานต้องดำเนินการตามกรอบการประกันฯ ใช้ชื่อและนิยามศัพท์ต่าง ๆ หน่วยสถิติ แนวคิด ตัวแปรและการจัดจำแนกแประเภทในแผนงานสถิติให้เป็นมาตรฐานเดียวกัน ตลอดจนการใช้วิธีการเก็บและประมวลผลข้อมูลสำหรับการผลิตข้อมูลสถิติในงานสำรวจที่สอดคล้องกัน

ผู้บริหารของสำนักงานสถิติแคนาดาได้อธิบายถึงแนวทางการจัดการคุณภาพสถิติว่า    การออกแบบและการพัฒนาระบบการจัดการคุณภาพจะปฏิบัติตามหลักของ ISO 9001 และได้พิจารณาความต้องการของผู้ที่เกี่ยวข้องและมีส่วนได้ส่วนเสียกลุ่มต่าง ๆ วัตถุประสงค์ ผลิตผลข้อมูลสถิติ กระบวนการ รวมทั้งขนาดและโครงสร้างของหน่วยงาน โดยแนวทางฯ จะต้องสอดคล้องกับกรอบการประเมินคุณภาพ และแนวทางคุณภาพที่จัดทำขึ้นมีความสอดคล้องกับหลักปฏิบัติพื้นฐานและแนวทางของสหประชาชาติ ตลอดจน Eurostat

สถิติแคนาดาได้วางแนวทางการจัดการคุณภาพไว้โดยอธิบายไว้ในกรอบการประกันคุณภาพ (Quality Assurance Framework: QAF) ซึ่งองค์ประกอบต่าง ๆ ของกรอบการจัดการคุณภาพนั้น สามารถนำมาจัดทำเป็นแนวทางในการจัดการคุณภาพสถิติตามกรอบการจัดการคุณภาพที่สามารถเชื่อมโยงไปยังกระบวนการในแต่ละขั้นตอนของการผลิตสถิติได้ โดยแยกเป็นแต่ละมิติได้ดังนี้


ตาราง ค1 กรอบการประกันคุณภาพสถิติแคนาดา

Top

สำนักงานสถิติออสเตรเลีย (Australian Bureau of Statistics: ABS)

 

สำนักงานสถิติออสเตรเลียได้ให้คำนิยามของคุณภาพข้อมูลสถิติไว้ว่า “เหมาะสมกับวัตถุประสงค์ (Fitness for purpose)” โดยสำนักงานสถิติออสเตรเลีย (Australian Bureau of Statistics: ABS) มีหน้าที่จัดทำและให้บริการข้อมูลสถิติคุณภาพสูงจำนวนมาก ABS ตระหนักว่าในกระบวนการจัดทำข้อมูลสถิติไม่ว่าจะเป็นการสำรวจหรือการเผยแพร่ข้อมูลย่อมมีความเสี่ยงต่อความผิดพลาดของข้อมูลได้เสมอ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อภาพรวมการวิเคราะห์ได้ แม้ว่าปัญหาและข้อผิดพลาดส่วนมากสามารถพบและแก้ไขได้ก่อนเผยแพร่ แต่เป็นการแก้ไขอย่างกระชั้นชิดในช่วงก่อนการเผย  แพร่ ในที่สุดแล้วอาจส่งผลกระทบต่อความล่าช้าในการเผยแพร่ข้อมูล หรือจะต้องเผยแพร่ใหม่กรณีพบข้อผิดพลาดหลังจากเผยแพร่ข้อมูลไปแล้วซึ่งจะกระทบต่อผู้ที่นำข้อมูลไปใช้งานต่อ จึงได้มีแนวคิดในการจัดการคุณภาพสถิติขึ้น โดยยึด Total Quality Management (TQM) เป็นหลักพื้นฐานของระบบการบริหารจัดการคุณภาพ
 
แนวทางและกรอบการจัดการคุณภาพของหน่วยงานสถิติ
กรอบคุณภาพข้อมูลของสำนักงานสถิติออสเตรเลีย หรือ ABS Data Quality Framework (ABS–DQF) มีพื้นฐานมาจากกรอบ 2 กรอบ กรอบหนึ่งพัฒนาโดย Statistics Canada ส่วนอีกกรอบหนึ่งพัฒนาโดย European Statistics Code of Practice โดย ABS–DQF มีโครงสร้างเช่นเดียวกับ IMF Data Quality Assesment Framework (DQAF) แต่มีการปรับให้มีรายละเอียดน้อยกว่า และมีแนวทางที่มุ่งในผลิตผลเพื่อการประเมินคุณภาพมากกว่าเมื่อเปรียบเทียบกับแนวทางของกรอบ IMF ซึ่งเน้นในลักษณะที่เป็นองค์รวม
 
ABS–DQF มุ่งตอบสนองวัตถุประสงค์ ดังนี้
• ช่วยในการจัดทำกรอบความต้องการข้อมูลโดยมีตัวกำหนดวัตถุประสงค์/ความต้องการในการเก็บรวบรวมข้อมูลในขั้นต้นของการวางแผน ซึ่งถือเป็นเครื่องมือที่มีคุณค่าเมื่อมีการออกแบบการสำรวจใหม่ ๆ ในแง่ของการสร้างความเชื่อมั่น
• ช่วยในการประเมินด้านความเหมาะสมของวัตถุประสงค์ในการสำรวจและการเผยแพร่ทางสถิติเกี่ยวกับข้อมูลด้านการบริหารจัดการ
กรอบคุณภาพข้อมูลของ ABS ประกอบด้วย 7 มิติ (dimensions) ดังนี้ 
 

ตาราง ค2 กรอบการประกันคุณภาพสถิติออสเตรเลีย

การประเมินคุณภาพนั้นจะคำนึงถึงทุกมิติ เนื่องจากแต่ละมิติมีความเกี่ยวเนื่องกันไม่สามารถแยกขาดจากกันได้ แต่สามารถพิจารณาให้ความสำคัญแต่ละมิติไม่เท่ากันขึ้นกับแหล่งข้อมูลและเนื้อข้อมูลเป็นหลัก

Top

สำนักงานสถิติเกาหลี (Statistics Korea: KOSTAT)

สำนักงานสถิติเกาหลีได้ให้คำนิยามของคุณภาพข้อมูลสถิติไว้ว่า “ข้อมูลที่ทำให้ผู้ใช้ข้อมูลสามารถนำไปใช้ประกอบการตัดสินใจได้อย่างถูกต้อง และเป็นข้อมูลที่จัดทำขึ้นเพื่อสนองตอบได้ตรงตามวัตถุประสงค์ของการจัดทำข้อมูล พร้อมกับมีความแม่นยำเท่าที่จำเป็น มีพร้อมให้บริการเมื่อต้องการ และผู้ที่ต้องการใช้สามารถเข้าถึงได้”
KOSTAT ได้พัฒนาด้านการจัดการคุณภาพสถิติตั้งแต่ปี 1999 ซึ่งเป็นผลจากความต้องการข้อมูลสถิติที่มีคุณภาพสูง มีความน่าเชื่อถือ และสามารถช่วยในการตัดสินใจที่ถูกต้องแม่นยำได้ ภายหลังที่เกิดวิกฤตการณ์ทางการเงินขึ้นในเอเซียที่กระทบต่อระบบเศรษฐกิจทั่วโลกในปี 1997
เมื่อตระหนักถึงความสำคัญและความจำเป็น KOSTAT ได้เริ่มโครงการ โดยมอบหมายให้ศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยแห่งชาติกรุงโซล (Seoul National University) มาช่วยศึกษาจัดทำและวางแนวทางการประเมินคุณภาพข้อมูลสถิติ โดยได้นำพื้นฐานและแนวทางจากการประเมินคุณภาพของประเทศแคนาดา และแนวทางของ International Organizationof Standardization (ISO) มาประยุกต์ โดยมีการคำนึงถึงการเตรียมปัจจัยสนับสนุนที่จำเป็นและเกี่ยวข้องไม่ว่าเป็นด้านวิสัยทัศน์ พันธกิจ ยุทธศาสตร์ และโครงสร้างองค์กรของตนเองรวมถึงการออกแบบกฎบัญญัติสำหรับสถิติ 2007 ที่กำหนดภารกิจหน้าที่ของหน่วยงานภาครัฐที่จัดทำสถิติมีหน้าที่และความรับผิดชอบในการประเมินหรือได้รับการประเมิน


แนวทางและกรอบการจัดการคุณภาพของหน่วยงานสถิติ

KOSTAT มีแผนกควบคุมคุณภาพซึ่งจัดเป็นหน่วยงานหลักในการจัดทำและขับเคลื่อนแผนในการจัดการคุณภาพสถิติ การดำเนินการโครงการประเมินคุณภาพ รวมทั้งการจัดทำและเผยแพร่คู่มือสำหรับการจัดการคุณภาพ และส่งเสริมและอบรมคุณภาพสถิติ
หน่วยงานสถิติจะได้รับคำแนะนำให้ปฏิบัติตามมาตรฐานและการจัดจำแนกประเภทที่จัดทำโดย KOSTAT ซึ่งมีทั้งมาตรฐานสำหรับการสำรวจ การให้คำนิยามศัพท์ทางสถิติ และการจำแนกประเภทต่าง ๆ เช่น อุตสาหกรรม การพาณิชย์ อาชีพ โรคภัย ฯลฯ
KOSTAT มีนโยบายที่จะมุ่งเน้นความสำคัญของการรักษาคุณภาพข้อมูลสถิติโดยการวางแผนสำหรับการจัดการคุณภาพและการนำแผนไปปฏิบัติ และจัดทำแนวทางการจัดการคุณภาพข้อมูลสถิติก่อนที่จะเผยแพร่ รวมทั้งจัดทำโครงการประเมินคุณภาพข้อมูลสถิติ พร้อมทั้งประชาสัมพันธ์และจัดอบรมด้านคุณภาพ และเชื่อมั่นว่าระบบการจัดการคุณภาพข้อมูลสถิติจะนำไปสู่การพัฒนาสถิติอย่างต่อเนื่องได้
ข้อมูลสถิติที่นำมาประเมินคุณภาพสถิตินั้น ประเมินตามวิธีการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ ข้อมูลจากการสำรวจ (Survey) ข้อมูลจากการบริหารงานและทะเบียน (Administration) และ ข้อมูลทุติยภูมิ (Processed) หรือข้อมูลปฐมภูมิที่ผ่านขบวนการต่าง ๆ เช่น GDP เป็นต้น ซึ่งแต่ละประเภทมีคู่มือสำหรับการประเมินคุณภาพแยกแต่ละเล่ม รวมทั้งได้กำหนดมิติคุณภาพจำนวน 6 มิติ ได้แก่ 

ตาราง ค3 กรอบการประกันคุณภาพสถิติเกาหลี

Top